آشنایی با ده نوع دستگاه قهوهساز

قهوه واقعاً یکی از بهترین کشفیات و محصولات غذایی جهان است. ما میتوانیم درباره نقشی که قهوه در پیشرفت تمدن، فراتر از سرزمین اشراف و رعیتها ایفا کرده است، بهتفصیل صحبت کنیم، اما این موضوع بهتر است برای مقالهای دیگر نگه داشته شود. کافی است بگوییم که علاقه گسترده جامعه بشری به قهوه بهاندازهای است که باعث شده هزاران روش، طراحی و دستگاههای مختلف برای دمکردن قهوه تولید و ساخته شود.
فشردهسازی همه این اختراعات، روشها و فرایندها به یک لیست دهتایی، بههیچوجه به معنای کمارزش جلوهدادن آنچه که قبلاً در فرایند دمکردن قهوه ایجاد شده، نیست؛ اما برای شروع، باید از جایی شروع کرد. تیم ویراستاری ما انواع مختلفی از سبکها و روشهای دمکردن قهوه را بررسی کرد و به لیستی از ده روش محبوب برای دمکردن قهوه دستیافت. بسیاری از این انتخابها شامل انواع مختلفی از دستگاهها و تجهیزات هستند؛ برخی دیگر تمرکز دارند بر دستگاههای دمآوری تک کاربردی.
شما احتمالاً نام برخی از این روشها را شنیدهاید، اما خیلی کم پیش میآید که افراد فراتر از علاقهمندان واقعی قهوه، همه ده روش را امتحان کرده باشند. هدف این راهنما ارائه مقدمهای بر این روشها و تجهیزات است و در برخی موارد، اطلاعات تاریخی و فرهنگی مرتبط را نیز شامل میشود.
1. قهوه پور اور (Pour Over)
قهوه پور اور در لیست اول قرار دارد؛ زیرا یکی از سادهترین و ارزانترین روشها برای تهیه قهوه باکیفیت در خانه است. اخیراً قهوه پور اور دوباره محبوب شده است، بهویژه باوجود شرکتهایی مانند هاریو و سیستم معروف V60 آن که الهامبخش بسیاری از شرکتهای دیگر برای تولید دستگاههای پور اور بوده است.
پور اور روش جدیدی نیست: ملتا بنز بیش از 100 سال پیش این روش دمآوری را اختراع کرد. اما در سالهای اخیر پور اور به دلایل مختلف محبوبیت زیادی پیدا کرده است: این روش کمی جذاب و متفاوت به نظر میرسد (محبوبترین قهوههای پور اور از ژاپن هستند)؛ این یک روش دستی و هنری است که مردم از آن لذت میبرند؛ و همچنین بسیار ارزان برای شروع است.
مزایا:
- ارزان (مگر اینکه به دستگاههای محدود و سیستمهای مسی یا نگهدارندههای فیلتر دستساز علاقهمند شوید)
- دمآوری آسان
- نظافت آسان
- میتواند قهوهای باکیفیت بهتر از سیستم اتوماتیک drip تولید کند
- فرایند دمآوری دستی و دستیابی به طعم دلخواه
معایب:
- برخی سیستمها فیلترهای گران دارند
- برخی افراد از “کاغذی” بودن فیلترها ناراضی هستند
2. قهوه سازهای اتوماتیک قطرهای دوگانه
آقای کافی (Mr. Coffee) در سال 1972 در ایالات متحده اولین قهوه سازهای اتوماتیک (غیر از دستگاههای پریکولاتور) را به یک نسل معرفی کرد، هرچند که این دستگاهها به هیچ وجه اولین قهوه سازهای اتوماتیک قطرهای نبودند (این عنوان به Technivorm تعلق دارد). اما در حالی که Technivorm تنها صدها دستگاه فروخت، آقای کافی به لطف شهرت جو دیماجیو، میلیونها دستگاه به فروش رساند. در یک مورد جالب و طنزآمیز، اولین دستگاههای آقای کافی با آب داغ به دمای 200 درجه فارنهایت قهوه دم میکردند، استانداردی که امروزه قهوهسازهای دارای گواهی از انجمن قهوه تخصصی (SCA) باید رعایت کنند.
قهوه سازهای اتوماتیک قطرهای طوری طراحی شدهاند که شما فقط کافی است قهوه و آب را به دستگاه اضافه کنید، و باقی کار را دستگاه انجام میدهد: گرمکردن آب، هدایت آن از طریق یک سر دوش به روی قهوه آسیاب شده که در یک فیلتر کاغذی (فلزی یا نایلونی) قرار دارد و سپس عبور آن به داخل کاراف منتظر. این دستگاهها میتوانند بین 500 میلیلیتر تا 2 لیتر قهوه تهیه کنند، بسته به مدل دستگاه؛ برخی از آنها میتوانند حجمهای کمتری را دم کنند و تعداد کمی از آنها نیز قادر به دمکردن حجمهای بیشتر هستند.
مزایا:
- استفاده بسیار آسان
- تمیزکردن راحت
- بیدارشدن با قهوه آماده
- قابلیت تهیه قهوه بهصورت دمنوش بزرگ
- نگهداشتن قهوه داغ برای ساعتها
معایب:
- مدلهای دارای صفحه گرمکن ممکن است قهوه را “پخته” و طعم آن را بسیار تلخ کنند
- ممکن است گرانقیمت باشد
- اگر قهوه را شب قبل برای تهیه خودکار در صبح آسیاب کنید، طعم آن بهاندازه قهوه تازه آسیاب شده خوشایند نخواهد بود
- نیاز به تمیزکاری داخلی هر ۶ ماه تا یک سال
3. قهوه ساز پرس پات یل فرنچ پرس
استفاده از قهوهساز پرس پات (که به آن فرانچ پرس هم گفته میشود) حال و هوای خاص و رمانتیکی دارد. استفاده از آنها کمتر از روش پوراور (Pour Over) نیاز بهدقت و تمرکز دارد، اما همچنان قهوهای دستساز و با کیفیت تولید میشود.
مزیت دیگر این است که قهوهساز پرس پات میتواند یک فنجان قهوه عالی درست کند، درست در همان لحظهای که به قهوه نیاز دارید. اما نقطه ضعف این است که اگر قهوه را در پرس پات با ظرفیت بزرگتری دم کنید و چندین بار از آن در طول یک ساعت استفاده کنید، فرآیند دم کردن ادامه مییابد و عطر و طعم تلخ و گس از قهوه استخراج میشود.
مزایا:
- میتواند قهوهای عالی درست کند
- نیازی به تعویض فیلتر ندارد
- روشهای مختلفی برای دم کردن دارد
- برخی مدلها میتوانند تا ۱.۵ لیتر قهوه دم کنند
معایب:
- قهوه بعد از فشاردادن پیستون همچنان به دمکشیدن ادامه میدهد
- گاهی تمیزکردن آن کمی کثیف است
- ممکن است خطرناک باشد (اگر قهوه را خیلی ریز آسیاب کنید، فشاردادن پیستون سختتر میشود و ممکن است لغزیده و قهوه داغ و تفالهها به اطراف بپاشد)
4. قهوه ساز ایروپرس
آیا شگفتانگیز نیست که آروپرس بهقدری منحصربهفرد است که تبدیل به یک دسته جداگانه از دستگاههای دمآوری قهوه شده است؟ این دستگاه برای اولینبار در انجمنهای CoffeeGeek در سال 2005 معرفی شد و مخترع آن از همان ابتدا به سوالات مختلف کاربران درباره آن پاسخ میداد. روش دمآوری معکوس که بهعنوان یکی از روشهای محبوب برای استفاده از آروپرس شناخته میشود، نیز در همین انجمنها توسعه یافت.
از آن زمان، این دستگاه تبدیل به یک پدیده جهانی شده است. حتی یک مسابقه قهرمانی جهانی آروپرس برگزار میشود که در آن روشهای جدید و متفاوتی برای استفاده از این دستگاه مورد بررسی و جشن قرار میگیرند.
آروپرس واقعاً یک دستگاه ساده است: یک لوله، یک پیستون، یک فیلتر و یک نگهدارنده فیلتر. لوله را با فیلتر و نگهدارنده فیلتر به فنجان قهوهتان متصل کنید، قهوه آسیاب شده را اضافه کنید، سریعاً آب داغ بریزید، هم بزنید و سپس پیستون را در لوله قرار دهید. حدود 30 ثانیه صبر کنید و سپس پیستون را پایین فشار دهید تا قهوه دمکشیدن از فیلتر عبور کرده و به فنجان شما ریخته شود.
مزایا:
- قیمت بسیار پایین
- قابلحمل
- تنظیم میزان قدرت دمآوری
- روشهای متعدد برای دمآوری با دستگاه
- دسترسی به لوازم جانبی متنوع از برندهای مختلف
معایب:
- میتواند خطرناک باشد (فشاردادن پیستون نیاز به نیرویی دارد و در صورت لغزش ممکن است حادثه رخ دهد)
- حجم کم دمآوری (حداکثر حدود 250 میلیلیتر)
- دستگاه اسپرسوساز نیست
5.قوری پرکولاتور
ما نمیخواهیم زمان زیادی را صرف نوشتن درباره پریکولاتورها کنیم. دلیلش این است که آنها قهوه را خراب میکنند. ولی بههرحال نحوه عملکردشان را توضیح خواهیم داد.
پریکولاتورها در اوایل دهه 1950 بسیار محبوب شدند چون میتوانستند حجم زیادی قهوه با مقدار کمتری قهوه آسیاب شده تولید کنند. این ویژگی، تمام جذابیت تبلیغاتی آنها بود؛ البته این نکته و اینکه آنها وسیلههای راحتی بودند. تبلیغات بزرگ ادعا میکردند که پریکولاتورها میتوانند همان حجم قهوه دمکرده را با نصف مقدار قهوه آسیاب شدهای که در یک دستگاه قهوهساز سیفون استفاده میشود (که پیش از آمدن پریکولاتورها، محبوبترین دستگاههای قهوهساز در آمریکا بودند) تولید کنند.
این دستگاهها میتوانستند این کار را انجام دهند؛ چون مایعی که بهعنوان قهوه دمکرده تولید میکردند، دوباره به قهوه آسیاب شده (که قبلاً استفاده شده بود) برمیگشت، گاهی چندین بار، تا فرایند دمآوری تکمیل شود و این کار را با آبی انجام میدادند که در حال جوشیدن بود: دمای بالای 212 درجه فارنهایت. قهوه آسیابشده از آب جوشیدن کامل خوشش نمیآید. آب باید حداکثر دمای 204 درجه فارنهایت داشته باشد. اگر دما بیشتر از آن باشد، طعم تلخی زیادی از قهوه خارج میشود و بخشهایی از قهوه آسیابشده واقعاً میسوزد.
مزایا:
- هیچ مزیتی ندارد.
معایب:
- پریکولاتورها قهوه را خراب میکنند.
6. دستگاه قهوهساز سیفون
قبل از دستگاههای اتوماتیک قطرهای و قبل از پریکولاتورها، محبوبترین دستگاه دمآوری قهوه در ایالات متحده، دستگاه قهوهساز سیفون (که به نامهای دستگاه قهوهساز وکیوم یا واکپات هم شناخته میشود) بود. دهها تولیدکننده مختلف این فناوری را توسعه داده بودند و این فناوری در نهایت میلیونها دستگاه را به فروش رساند. سپس پریکولاتور به بازار آمد و آمریکاییها راحتی و صرفهجویی در هزینه را به طعم ترجیح دادند.
خوشبختانه، قهوهساز سیفون از حدود سال 2000 میلادی به بعد شاهد احیای مجدد و دورهای از رنسانس بوده است. در اواخر دهه 1990 میلادی، تقریبا پیدا کردن یک دستگاه سیفون در هیچ فروشگاهی در ایالات متحده یا کانادا ممکن نبود؛ اما تا سال 2010، دهها مدل از کشورهای بریتانیا، اروپا، ژاپن و چین وارد بازار شدند و قهوه سیفون دوباره قابل دسترسی و محبوب شد. امروزه دهها مدل مختلف از این دستگاهها در آمازون و سایر فروشگاهها موجود است.
قهوه سیفون میتواند یک فنجان قهوه عالی تولید کند و در حین این کار، شبیه به یک آزمایش علمی به نظر میرسد. زمان دمآوری بسیار کوتاه است (طولانیترین بخش زمان گرمایش آب است؛ زمان واقعی تماس برای دمآوری معمولاً کمتر از 75 ثانیه است). فنجانهای قهوه بسیار تمیز و در عین حال غنی هستند (به لطف فیلترهای پارچهای) و قهوه در دماهای تقریباً ایدهآل دم میشود.
مزایا:
- بهترین قهوه غیر اسپرسو که میتوان دم کرد
- فنجانهای بسیار تمیز (زمانی که از فیلتر پارچهای استفاده میشود)
- زمان دمآوری کوتاه (بهویژه اگر از آب پیش گرم شده شروع کنید)
- تماشای آن جذاب است
- امکان تنظیمات متنوع در فرایند دمآوری وجود دارد
معایب:
- تمیزکردن آن سختتر از بیشتر دستگاههای دمآوری دیگر است
- اگر از بخاریهای الکلی با فتیله پارچهای برای گرمکردن آب استفاده شود، ممکن است تا ۱۵ دقیقه یا بیشتر زمان ببرد تا قهوه آماده شود
- قطعات کمی شکننده (برخی افراد لولههای شیشهای سیفون را هنگام جداکردن قسمت بالایی از پایین سیفون شکستهاند)
7. قهوه ساز موکا
تقریباً 45 میلیون ایتالیایی نمیتوانند اشتباه کنند. علاوه بر این، 35 میلیون فرانسوی دیگر هم به این جمع اضافه میشوند.
زیرا این دو کشور جایی هستند که اکثریت مردمشان صبحها از قهوه ساز موکا روی اجاق استفاده میکنند تا قهوه صبحگاهی خود را آماده کنند. در واقع، بیشتر ایتالیاییها و فرانسویها آن را بهعنوان دستگاه اسپرسو میشناسند، زیرا در واقع این همان چیزی است که هست، حداقل تا زمانی که تعریف اسپرسو در اواخر دهه 1940 تغییر کرد.
قبل از اینکه گاجیا دستگاه اسپرسو با اهرم خود را توسعه دهد و قبل از اینکه فائما مدل E61 را معرفی کند که فشار پمپ و پیشافشانی را برای ساخت اسپرسو مدرن معرفی کرد، نوشیدنیای که بهعنوان اسپرسو شناخته میشود، با استفاده از بخار برای عبوردادن آب مایع از میان قهوه آسیاب شده به دست میآمد.
دقیقاً همین کار را قهوه ساز موکا انجام میدهد. این دستگاه از سه مرحله تشکیل شده است: قسمت پایین، محفظه آب جوش است. قسمت میانه، فیلتر حاوی قهوه آسیاب شده است که یک شلنگ داخلی دارد که به محفظه پایین متصل است. قسمت بالایی جایی است که مایع قهوه دم کشیده از آن بیرون میآید، به محفظه داخلی بالای فیلتر میانه میریزد که قهوه آسیاب شده در آن قرار دارد.
کل دستگاه پس از افزودن آب و قهوه آسیاب شده به هم مهر و پیچ میشود. وقتی دستگاه روی منبع گرما قرار میگیرد، آب در قسمت پایین گرم میشود و شروع به تولید بخار میکند. این بخار، آب مایع را به محفظه فیلتر میرساند که از میان قهوه آسیاب شده عبور میکند. سپس نوشیدنی از طریق فیلتر و لولهای عبور کرده و وارد محفظه بالای دستگاه میشود که قهوه دم شده در آن جمع میشود.
قهوه سازهای موکا بسیار انعطافپذیر هستند. آنها روش اصلی تهیه قهوه کافه او له در اروپا هستند و برای تهیه قهوه کافه کوبانو نیز استفاده میشوند که دو مثال از کاربردهای آن هستند.
مزایا:
- تهیه قهوهای بسیار قوی و متمرکز
- بسیار ارزان
- تولید قهوهای پایه که میتوان از آن برای تهیه نوشیدنیهای دیگر مانند کافه او له، لاته یا آمریکانو استفاده کرد
- زمان دمآوری سریع
معایب:
- ممکن است قهوهای تلخ به دست بیاید
- تمیزکردن آن کمی سخت است
- قطعات زیادی برای رسیدگی وجود دارد
-
دستگاه اسپرسوساز
دستگاه اسپرسوساز یکی از پیچیدهترین و پیشرفتهترین دستگاههای دمآوری قهوه است که در ۴۰ سال گذشته بیشترین هزینه و توسعه را به خود اختصاص داده است. اسپرسو روشی سریع و مؤثر برای استخراج طعم و کافئین از قهوه آسیاب شده است و بهطورکلی یکی از شدیدترین و دقیقترین روشهای دمآوری قهوه محسوب میشود. این فرایند با فشار ۹ بار (۱۳۵ پوند بر اینچ مربع) انجام میشود و انواع مختلف دستگاهها برای تولید آن وجود دارد، از جمله پمپ ارتعاشی در مدلهای خانگی و پمپ چرخشی در دستگاههای تجاری. دستگاههای اهرمی نیز فشار لازم را برای استخراج اسپرسو فراهم میکنند.
ماشینهای اسپرسو در انواع مختلف شامل دستی، نیمه اتوماتیک، اتوماتیک و سوپر اتوماتیک دستهبندی میشوند. دستگاههای دستی فشار آب را از طریق اهرم تأمین میکنند، درحالیکه دستگاههای نیمه اتوماتیک و اتوماتیک فشار و گرمایش آب را به طور خودکار انجام میدهند. دستگاههای سوپر اتوماتیک به طور کامل فرایند دمآوری را خودکار میکنند.
اسپرسو به دلیل غلظت بالا و طعم پیچیدهاش پایه بسیاری از نوشیدنیهای معروف مانند لاته، ماکیاتو، آمریکنو و … است.
مزایا:
- بهترین روش استخراج کنونی برای قهوه
- یکی از سریعترین روشهای استخراج
- طعم، عطر و کافئین بسیار متمرکز در فنجان
- تولید نوشیدنیای چندمنظوره که میتوان بر اساس آن نوشیدنیهای مختلف ساخت
- شامل آدابورسوم خاصی است که بسیاری از افراد از آن لذت میبرند
معایب:
- گرانترین روش برای ورود به دنیای قهوه
- منحنی یادگیری بالاتر نسبت به هر روش دمآوری دیگر
- نیاز به کشیدن چند شات برای نوشیدنیهای بزرگتر
- نیاز به آسیاب گرانقیمت
- کاهش سریع کیفیت نوشیدنی در فنجان اگر اجازه دهید نوشیدنی بنشیند
9. ایبریک (قهوه ساز ترکی)
چه وسیلهای برای دمکردن قهوه توسط صدها میلیون نفر استفاده میشود که تقریباً هیچکدام از آنها در ایالات متحده یا کانادا نیستند؟ بله، این وسیله ایبریک است که به نام «دستگاه قهوهساز ترکی» نیز شناخته میشود. این دستگاه همچنین یکی از قدیمیترین طراحیهای قهوهساز است که تا به امروز همچنان استفاده میشود.
ایبریک یک ظرف با ته پهن و دهانهای بسیار باریک است که دستهای به آن متصل شده است. به طور سنتی، ایبریکها از مس ساخته میشوند و معمولاً داخل آنها قلع دارد. این دستگاه برای استفاده بر روی شعله باز یا اجاقگاز طراحی شده است، اما میتواند بر روی بیشتر اجاقهای برقی نیز استفاده شود. برخی از آنها حتی بر روی اجاقهای القایی نیز کار میکنند.
روش دمکردن قهوه با ایبریک تقریباً یک آیین است؛ قهوهای که به حدی ریز آسیاب شده که شبیه به پودر تالک میشود (و گاهی اوقات ادویهها نیز به آن افزوده میشود)، داخل ایبریک ریخته میشود. سپس آب به آن اضافه شده و حرارت داده میشود. وقتی قهوه به جوش میآید، کف ایجاد میشود و ایبریک از روی حرارت برداشته میشود تا اجازه داده شود تا کف و مواد داخل آن تهنشین شوند. این فرایند یک یا دو بار تکرار میشود. پس از آن، ایبریک برای یک یا دو دقیقه کنار گذاشته میشود تا همه چیز تهنشین شود، سپس محتویات آن بهآرامی و بهتدریج در فنجانهای سرو (معمولاً ۲ یا ۴ فنجان کوچک ۱۵۰ میلیلیتری) ریخته میشود. تقریباً تمام قهوه آسیاب شده در ایبریک باقی میماند، به دلیل طراحی خاص این ظرف.
اگرچه قهوه در ایبریک “جوشانده” میشود، اما هیچگونه تلخی و قابضیتی که در قهوهسازهای فیلتردار مشاهده میشود، ندارد. بااینحال، طعم آن یک طعم ویژه است که به ذائقه افراد بستگی دارد و بیشتر نوشندگان قهوه در آمریکای شمالی این روش دمکردن را نپذیرفتهاند.
در ۱۵ سال گذشته، ایبریکها به طور قابلتوجهی مدرن شدهاند و نسخههای خودکار و برقی از آن نیز در دسترس قرار گرفتهاند.
مزایا:
- طعم قهوه بسیار منحصر به فرد
- امکان افزودن عطر، طعم و شیرینی به قهوه در خود ایبریک
- شامل یک آیین خاص است که میتواند آرامشبخش باشد
- استفاده از روشی تاریخی برای دمکردن قهوه
معایب:
- در نهایت، قهوه دوباره جوشانده میشود
- بیشتر آسیاب کنندهها قادر به آسیابکردن قهوه بهاندازه مناسب برای ایبریک نیستند
- برای تطبیق با ذائقه آمریکای شمالی، نیاز به افزودن شکر و/یا ادویهها وجود دارد
- نیاز بهدقت و مراقبت در فرایند دمکردن
10. دستگاه سوپر اتوماتیک
دستگاههای سوپر اتوماتیک (یا «از دانه تا فنجان») اختراعی جدید هستند که در ابتدا در سال 1990 توسط شرکت «آکورتو» معرفی شدند. این دستگاهها با فشار یک دکمه، تمام مراحل تهیه اسپرسو، کاپوچینو و لاتّه را انجام میدهند و دارای ویژگیهایی مانند آسیاب داخلی، گروههای دمآوری داخلی و سیستمهای خودکار تمیزکاری هستند. در گذشته، دستگاههای خانگی سوپر اتوماتیک کیفیت پایینی داشتند، اما در سالهای اخیر دستگاههای خانگی پیشرفتهتر با کنترل دمای بهتر و شاتهای با کیفیتتر تولید شدهاند. برخی از این دستگاهها مانند جورا Z10 حتی قابلیت تهیه قهوه سرد و یخزده را دارند. همچنین، برند برویل با سریهای اوراکل و تاچ توانسته است این دستگاهها را با کیفیت بالاتر و راحتی بیشتر ترکیب کند.
مزایا:
- قابلیت دمآوری یک شات کامل اسپرسو با فشار یک دکمه
- عملکرد کاملاً خودکار (تا زمانی که نیاز به تمیزکاری نباشد)
- دستگاههای پیشرفتهتر قادر به تهیه نوشیدنیهای حاوی شیر نیز هستند
- برخی از دستگاهها بر اساس ماشینهای اسپرسو سنتی ساخته شدهاند و اسپرسوی واقعی و باکیفیت بالا ارائه میدهند
- دستگاههای امروزی نسبت به ۱۰ سال پیش بسیار بهبود یافتهاند
معایب:
- گرانترین نقطه ورود به دنیای قهوه
- به جز دستگاههای «بین به فنجان» برند Breville، بیشتر دستگاهها قادر به دستیابی به کیفیت شات مشابه ماشینهای اسپرسو سنتی با عملکرد دستی نیستند
- دستگاهها بسیار پیچیده هستند و ممکن است دچار خرابیهای مکرر شده و نیاز به نگهداری و تعمیرات گرانقیمت داشته باشند
جمعبندی
همانطور که در ابتدای متن ذکر کردیم، این فهرست بههیچعنوان کاملترین فهرست از تمامی دستهبندیهای اصلی دستگاههای دمآوری قهوه موجود در بازار امروز نیست. ما دستگاههای دمآوری سرد (cold brew)، دستگاههای کپسولی (که این مورد به طور عمدی حذف شده است: زیرا این دستگاهها به محیطزیست آسیب میزنند و هزینه زیادی در بر دارند)، و بسیاری از دستهبندیهای دیگر را کنار گذاشتهایم.
ده روش دمآوری ذکر شده در بالا احتمالاً پرطرفدارترین و رایجترین روشهای دمآوری قهوه در حال حاضر هستند. اگر هنوز همه آنها را امتحان نکردهاید، پیشنهاد میکنیم یکی یا بیشتر از روشهای ناآشنا را امتحان کنید تا دامنه وسیعتری از لذت قهوه را کشف کنید!