نازل بخار یکی از قطعات مهم در دستگاه اسپرسوساز است. این قطعه وظیفه درست کردن کف شیر برای نوشیدنی‌هایی چون کاپوچینو را بر عهده دارد. برای همین عملکرد صحیح آن در دستگاه اسپرسوساز بسیار مهم است. گاهی اوقات نازل بخار دچار مشکلات و خرابی شده و به طور درست کار نمی‌کند. افرادی که با دستگاه اسپرسوساز سروکار دارند، بهتر است با علت کار نکردن نازل بخار آشنایی داشته باشند تا بتوانند مشکل را به سرعت برطرف نمایند. به دلیل اهمیت این موضوع، در ادامه به بررسی علت خراب شدن نازل بخار اسپرسوساز می‌پردازیم و راه‌های رفع خرابی آن را شرح خواهیم داد.
نازل بخار چیست و چه نقشی در اسپرسوساز دارد؟
همانطور که گفته شد نازل بخار یکی از قطعات مهم دستگاه اسپرسوساز است. زمانی که نیاز به تهیه کف شیر در نوشیدنی‌هایی چون لاته یا کاپوچینو باشد، باید از نازل بخار دستگاه استفاده کرد. برای همین اگر نازل بخار به خوبی عمل نکند، نمیتوان یک کف شیر و فوم با کیفیت برای نوشیدنی آماده کرد. جهت تهیه فوم شیر با استفاده از نازل بخار، باید نازل را درون ظرف شیر (پیچر) قرار دهید تا عملیات درست شدن کف شیر انجام شود. فشاری که از درون نازل بخار به شیر وارد می‌شود، سبب ایجاد کف و فوم شیر خواهد شد. پس همانطور که متوجه شدید نازل بخار نقش اصلی در تهیه فوم شیر را دارد. از این رو اگر احساس کردید نازل بخار دستگاه اسپرسوساز به خوبی کار نکرده و کارایی اولیه را ندارد، بهتر است برای تعمیر دستگاه اسپرسوساز یا تعویض آن اقدام نمایید. برای این کار می‌توانید دستگاه خود را با تعمیرکاران رپیتون بسپارید تا مورد بررسی قرار بگیرد. در صورتی که نازل بخار قابل تعمیر باشد، مورد تعمیر قرار می‌گیرد. در غیر این صورت از یک نازل بخار جدید برای دستگاهتان استفاده خواهد شد.
طرز درست کردن فوم شیر با نازل بخار
- برای تهیه کف شیر و فوم مناسب باید کلید بخار دستگاه اسپرسوساز را شروع کنید تا بویلر اقدام به تولید بخار نماید. زمانی که بویلر دستگاه اسپرسوساز به اندازه کافی گرم شود، کلید بخار را بچرخانید و چند ثانیه صبر کنید. در این زمان اگر آب درون نازل بخار باقی مانده باشد، تخلیه شده و بخار لازم آماده خواهد شد.
- پس از آن باید شیر را درون پیچر بریزید و آن را به صورت مورب زیر نازل بخار قرار دهید. بهتر است از پیچرهای استیل برای این کار استفاده نمایید.
- سر نازل بخار را به مقدار متوسط وارد پیچر و شیر کنید. اندازه سر نازل بخار در کیفیت فوم شکل گرفته تاثیر زیادی دارد. اگر ورودی نازل بخار را در مقدار مناسبی وارد پیچر کنید، فوم نهایی متراکم‌تر و یکنواخت‌تر خواهد شد. این مقدار بر اساس آزمون و خطا به دست خواهد آمد و نیاز به تمرین و تکرار زیادی دارد. توجه داشته باشید تهیه فوم یک پروسه زمانبر است و باید در شکل‌گیری آن حوصله داشته باشید. اگر پیچر را در حین درست شدن کف شیر پایین بیاورید، حباب‌های بزرگی روی آن شکل گرفته که سبب عدم یکنواختی کف شیر می‌شود.
- پیچ دستگاه را بچرخانید تا بخار از نازل وارد شیر درون پیچر شود. پس از گذشت چند ثانیه، عمل تولید کف شیر آغاز خواهد شد. با ورود بخار آب به شیر و افزایش همزمان دمای شیر، تولید فوم شیر انجام خواهد شد.
- پس از آنکه دما به 60 الی 65 درجه سانتی‌گراد رسید، عمل تولید کف شیر را متوقف کنید و از فوم برای نوشیدنی اسپرسوی خود استفاده نمایید.
چرا نازل بخار کار نمی‌کند؟
حال که با نقش نازل بخار و نحوه کار با آن آشنا شدید، بهتر است به سراغ علت کار نکردن نازل بخار اسپرسوساز برویم. دلایل زیادی وجود دارد که موجب عدم کارکرد صحیح نازل بخار و عدم خروج بخار از آن می‌شود. از دلایل کار نکردن نازل بخار اسپرسوساز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خرابی دستگیره نازل بخار اسپرسوساز: یکی از دلایل عدم خروج بخار از نازل اسپرسوساز، خراب شدن دستگیره آن است. زمانی که دستگیره نازل بخار خراب شود، قادر به تنظیمات خروج بخار از آن نخواهید بود. برای همین نمیتوان از نازل بخار استفاده کرده و بخار لازم را برای درست کردن فوم شیر خارج کرد. در این شرایط تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که از یک دستگیره جدید برای نازل بخار استفاده نمایید. برای همین از یک فروشگاه معتبر دستگیره نازل بخار جدیدی را خریداری کرده و آن را جایگزین دستگیره قدیمی نمایید.
- ایجاد رسوب در دریچه نازل بخار: در صورتی که نازل بخار را به خوبی تمیز نکنید، ممکن است در آن رسوب ایجاد شود. رسوب گرفتن دریچه نازل بخار ناشی از باقی ماندن شیر و املاح آب است. برای همین است که تمیز کردن نازل بخار اسپرسوساز بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار بگیرد. از این رو همیشه نازل بخار خصوصا دریچه آن را به خوبی تمیز کنید تا بخار آب بتواند به خوبی از آن خارج شود.
- ایجاد رسوب در لوله نازل بخار: علاوه بر دریچه نازل بخار، ممکن است درون لوله‌های نازل نیز رسوب تشکیل شود. از این رو اگر در هنگام کار با دستگاه اسپرسوساز با مشکل عدم خروج بخار مواجه شدید، بهتر است لوله و دریچه نازل بخار را بررسی کنید. در صورت مشاهده رسوب و جرم، نازل بخار را با مایع مناسب و آب گرم شستشو دهید.
- اشکال در اتصال نازل به بویلر دستگاه: آخرین دلیلی که ممکن است باعث عدم خروج بخار از نازل شود، قطع بودن اتصال نازل به بویلر دستگاه اسپرسو ساز است. در این شرایط بهتر است اتصال را بررسی کرده و از درست بودن آن مطلع شوید.
اقدامات لازم برای تعمیر نازل بخار اسپرسوساز
زمانی که نازل بخار به درستی کار نکند، نمیتوان از دستگاه برا فوم‌گیری استفاده کرد. برای همین باید نازل بخار را مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز آن را تعمیر یا تعویض کرد. معمولا زمانی که نازل بخار به خوبی تمیز نشود، پس از مدتی کارایی اولیه خود را از دست داده و نیاز به تعویض پیدا می‌کند. در این شرایط چاره‌ای جز تعویض نازل بخار اسپرسوساز نخواهید داشت. برای این کار باید یک نازل بخار جدید مطابق مشخصات دستگاه اسپرسوساز خریداری نمایید. پس از آن ماشین اسپرسو را از برق بکشید و نازل بخار قدیمی را از دستگاه جدا کنید. سپس نازل بخار جدید را جایگزین نازل قبلی کرده و در دستگاه جاساز کنید. در این شرایط باید مشکل عدم خروج بخار آب و کار نکردن نازل بخار رفع شود. توجه داشته باشید اگر عدم خروج بخار به خاطر خرابی دریچه نازل بخار باشد، می‌توانید تنها دریچه آن را تعویض نمایید.
چند راهکار برای جلوگیری از خرابی نازل بخار
در اینجا به چند راهکار جهت جلوگیری از خرابی نازل بخار اسپرسوساز اشاره می‌کنیم. در صورتی که به این موارد توجه داشته باشید، نیازی به تعمیر یا تعویض زود هنگام نازل بخار اسپرسوساز نخواهید داشت.
- استفاده از آب تصفیه: از آنجایی که آب‌های شهری املاح زیادی دارند، به تدریج باعث ایجاد رسوب در دستگاه اسپرسو می‌شوند. برای همین بهتر است جهت جلوگیری از این امر، از آب‌های تصفیه شده برای ماشین اسپرسو استفاده کرد. با این کار از ایجاد رسوب در دریچه و لوله‌های نازل بخار تا حد زیادی جلوگیری خواهد شد.
- تمیز کردن نازل بخار: برای جلوگیری از خرابی نازل بخار بهتر است آن را در فاصله‌های زمانی منظم تمیز کنید. با این کار هم رسوبات آب و هم شیرهای باقی مانده در لوله نازل برطرف خواهند شد و طول عمر قطعه افزایش پیدا خواهد کرد.
عملکرد نازل بخار در اسپرسوساز
در صورتی که بخواهیم به کارکرد نازل بخار در اسپرسوساز به طور فنی‌تر بپردازیم، باید بگوییم که نازل در مجاورت فیلتر دستگاه بوده که بخار را از بویلر آن گرفته و خارج می‌کند. بخار آب خارج شده وارد شیر شده و به تدریج با فشار و حرارت، شیر را گرم کرده و آن را به حالت کف و کرمی می‌رساند. حال در رابطه با کیفیت کف شیر تولید شده توسط نازل بخار باید اشاره شود که پارامترهای زیادی در این زمینه موثر هستند. یکی از این موارد هم مربوط به بویلر است. بویلر اسپرسوساز آب را به دمای جوش رسانده و باید بتواند فشاری در حدود 1 الی 1.5 بار را تامین کند تا نازل بخار بتواند بافت فومی به شیر بدهد.
از دیگر موارد موثر هم سوراخ‌های موجود در بخش پایین نازل بخار است. هر چقدر تعداد سوراخ‌های این بخش بیشتر باشد، تلاطم بیشتری در هوای خارج شده و شیر ایجاد می‌شود که این امر سبب افزایش کیفیت فوم می‌گردد. سوراخ‌های ریزتر هم کیفیت فوم را بیشتر می‌کنند. خوب است اشاره شود که طراحی نازل بخار در دستگاه‌های اسپرسوساز با هم متفاوت است. در برخی از دستگاه‌ها نازل بخار را با چرخاندن دریچه بخار که در پایه میله قرار دارد، روشن و خاموش می‌کنند. در برخی دیگر هم نازل بخار با استفاده از جلو و عقب کردن یک سوئیچ مورد روشن شدن و خاموش شدن قرار می‌گیرد.
اهمیت تمیز کردن نازل بخار اسپرسوساز
زمانی که فوم گیری شیر به اتمام می‌رسد، مقداری شیر به بدنه لوله بخار می‌چسبد که اگر در همان لحظه تمیز نشوند، بر روی بدنه خشک می‌شوند و پاک کردنشان سخت‌تر می‌شود. حال همین میزان شیر خشک شده در لوله، میتواند محلی برای تجمع باکتری‌ها باشد. از این رو زمانی که مجددا از دستگاه و نازل برای فوم گیری بعدی استفاده می‌شود، این باکتری‌ها و شیرهای خشک شده به شیر جدید منتقل می‌شود و سبب آلودگی و حتی ایجاد طعم بد در آن می‌شود. برای همین جهت تمیز کردن لوله بخار باید هم بدنه و هم سوراخ‌های نازل را به درستی تمیز کرده و جرم گیری کرد. در صورتی هم که از دستمال‌های مخصوصی برای این کار استفاده می‌شود، باید پس از هر بار نظافت به خوبی شسته شوند تا مانع از تجمع آلودگی و باکتری‌های موجود شوند.
نظافت روزانه لوله بخار: بهترین کار نظافت لوله بخار قبل و بعد از فوم گیری است. به این صورت که پیش از فوم گیری، دسته لوله بخار را برای چند ثانیه باز کرده تا منافذ افشانک لوله بخار در صورت وجود گرفتگی باز شوند. پس از آن بدنه لوله بخار و افشانک را با دستمال حوله‌ای مخصوص به طور کامل تمیز کرد. پس از پایان فوم گیری هم باید بلافاصله برای تمیز کردن لوله بخار اقدام شود. به این صورت که مجددا با دستمال به تمیز کردن بدنه و افشانک پرداخته و اهرم فوم گیری را برای چند ثانیه باز کرد تا لکه‌های شیر به جا مانده از منافذ افشانک خارج شوند. در صورتی که به نظافت روزانه این بخش از دستگاه اسپرسوساز توجه داشته باشید، هم کارایی آن را افزایش می‌دهید و هم نوشیدنی با طعم بهتر را تجربه می‌کنید.
جمع بندی
نازل بخار یکی از قطعات مهم و پرکاربرد دستگاه اسپرسوساز است. این وسیله در تولید بخار و درست کردن فوم شیر نقش دارد. برای همین اگر دچار خرابی و مشکل شود، نمیتوان یک فوم شیر با کیفیت تهیه کرد. در این مطلب به بررسی علت خراب شدن نازل بخار اسپرسوساز پرداختیم. همانطور که اشاره کردیم علل زیادی وجود دارد که باعث خرابی نازل بخار اسپرسوساز می‌شود. از مهمترین علل خرابی نازل دستگاه اسپرسوساز میتوان به ایجاد رسوب در دریچه و لوله‌های نازل بخار، خرابی دستگیره نازل بخار و عدم اتصال نازل به بویلر اسپرسوساز اشاره کرد.