امروزه، قهوه از نوشیدنی های پرطرفدار بین مردم در سرتاسر دنیا به شمار می رود.
میزان مصرف این نوشیدنی خوش طعم در کشورهای مختلف متفاوت می باشد.
از گذشته تا به امروز، تحقیقات بی شماری در خصوص فواید و مضرات این نوشیدنی انجام شده است.
اعتدال در مصرف
مصرف مواد کافئین دار، حداکثر 200 الی 300 میلی گرم (حدود2 الی 4 فنجان)، روزانه برای افراد توصیه می شود.
کافئین در دانه های قهوه، چای، کاکائو و نوشابه یافت می شود.
سرعت جذب کافئین در بدن بالا می باشد و به سرعت پس از مصرف، وارد خون می شود و منجر به افزایش هوشیاری در افراد می شود، این مدت می تواند 15 دقیقه و یا در برخی موارد تا 6 ساعت هم ادامه پیدا کند.
مضرات و فواید مصرف قهوه
احتمال بروز حمله قلبی
افراد بزرگسال دارای فشارخون بالا، در صورت نوشیدن 4 فنجان قهوه در روز، 4 برابر بیشتر احتمال سکته قلبی را دارند. در مقابل مصرف کمتر از 4 فنجان قهوه، روزانه خطر حمله سکته قلبی را کاهش می دهد.
کافئین و بیماری نقرس
افرادی که در گذشته به بیماری نقرس مبتلا شده‌اند و یا در حال حاضر دچار این بیماری هستند، نباید به مصرف قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار بپردازند. دلیل آن هم این است که با مصرف کافئین بیش از حد، احتمال ابتلای مجدد به بیماری و یا عود آن وجود خواهد داشت. در رابطه با تاثیر مصرف قهوه زیاد با بیماری نقرس آزمایشی در سال 2007 انجام شد که نتایح آن حاکی از آن بود که افرادی که در روز چند لیوان قهوه مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض بیماری نقرس هستند.
بی خوابی
یکی از رایج ترین عوارض نوشیدن قهوه که اغلب افراد از آن اطلاع دارند، بی خوابی است.
کافئین با تاثیر در سیستم خواب افراد، باعث بی خواب شدن و یا حتی بد خواب شدن در افراد می شود.
سردرد
مصرف بیش از حد قهوه، باعث بیماری میگرن و سردرد می شود، اما لازم به ذکر است که مصرف مناسب آن، باعث کاهش سردرد می شود.
کاهش باروری و سقط جنین
مصرف زیاد قهوه و کافئین در زنان منجر به کاهش باروری شده و احتمال بارداری در آنها را تا 27 درصد کاهش می‌دهد. زنانی که در روز حداقل 2 فنجان قهوه مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر سقط جنین خواهند بود. دلیل آن هم این است که کافئین محلول در آب از طریق خون وارد جفت شده و باعث افزایش ضربان قلب و متابولیسم جنین می‌شود. این عوامل منجر به کند شدن رشد جنین خواهند شد. علاوه بر این زنانی که به نوزادان خود شیر می‌دهند، باید در مصرف قهوه و کافئین دقت داشته باشند تا دچار تاثیرات منفی بر روی نوزاد خود نشوند.
افزایش فشارخون
مصرف این نوشیدنی ارتباط مستقیمی با فشار خون افراد دارد، بویژه افرادی که دارای فشارخون بالا هستند. بطوریکه افراد با فشار خون بالا، با نوشیدن تقریبا 2 فنجان قهوه (250 میلی گرم کافئین) بعد از گذشت مدتی حدود 2 الی 3 ساعت فشارخون آنها بالا خواهد رفت.
کاهش جذب آهن
قهوه به دلیل داشتن ماده ای بنام تانین موجب کاهش میزان جذب آهن در بدن می شود.
بهتر است افراد دارای سابقه کم خونی، قهوه و چای را تا یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از خوردن غذا مصرف کنند تا بدن آنها بتواند آهن موجود در غذا را جذب کند.
بی‌اختیاری ادرار
مصرف بیش از حد قهوه در زنان می‌تواند منجر به بی‌اختیاری ادرار شود. گفته شده افرادی که بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف می‌کنند، 70 درصد بیشتر به بی‌اختیاری ادرار دچار خواهند شد.
دوره قاعدگی
یکی دیگر از تاثیرات مصرف زیاد قهوه در زنان، اختلال در چرخه قاعدگی و تاخیر در آن است که می‌تواند منجر به خونریزی زیاد شود. همچنین بانوانی که در دوران یائسگی به سر می‌برند، با مصرف زیاد کافئین دچار گرگرفتگی و علائم دیگری خواهند شد. برای همین بهتر است مصرف قهوه در طول شبانه روز توسط این افراد کنترل شود.
پوکی استخوان
مصرف کوتاه مدت نوشیدنی های دارای کافئین نظیر قهوه، مشکل ساز نمی باشد اما نوشیدن طولانی مدت و بیش از حد آن، منجر به کاهش کلسیم بدن می شود که در نتیجه به پوکی استخوان منجر می شود، از این رو به افراد سالمند و خانم ها که بیشتر در خطر ابتلا به پوکی استخوان می باشند، توصیه می شود از نوشیدن زیاد مواد کافئین دار اجتناب کنند.
اثر بر سقط جنین
نوشیدن حداقل 2 فنجان قهوه در طول روز، احتمال سقط جنین را در زنان افزایش می دهد.
به دلیل اینکه کافئین، محلول در آب بوده و به راحتی وارد جفت می شود و باعث بالا بردن ضربان قلب و متابولیسم در جنین می شود.
همچنین کافئین، میزان رشد جنین را کاهش می دهد.
تاثیر بر گوارش
یکی از مضرات شایع دیگر در رابطه با مصرف مواد کافئین دار، بویژه قهوه، بازگشت اسید معده (ریفلاکس) و سوزش معده می باشد.
یبوست
زیاده روی در مصرف این نوشیدنی باعث ابتلا به یبوست در افراد می شود.
کاهش آب بدن
یکی از ویژگی های مصرف کافئین، مدر بودن آنهاست، که منجر به خروج بیش از حد مایعات از بدن شده و در نتیجه منجر به کم آبی سلول های بدن می شود و همچنین باعث خشکی دهان می شود.
افزایش اضطراب و استرس
نوشیدن بیش از اندازه قهوه، باعث عصبانیت و اضطراب در افراد می شود.
مصرف روزانه بیشتر از 1000 میلی گرم، در اغلب افراد باعث عصبانیت و لرزش می شود.
اعتیاد آور بودن
مطالعات نشان می دهند که مصرف قهوه و نوشیدنی های دارای کافئین همانند داروهای مخدر بر بدن اثر گذاشته و باعث بوجود آوردن وابستگی روانی و جسمانی می شود. بهتر است در مصرف این نوشیدنی ها، اعتدال و میانه را رعایت کنیم.
کاهش بیماری های مرتبط با کبد
کبد یکی از اندام های اصلی بدن محسوب می شود که نقش اساسی را در متابولیسم بدن ایفا می کند. سیروز کبد و سرطان کبد از شایع ترین بیماری های مرتبط با کبد می باشند، که در افرادی که قهوه می نوشند احتمال بروز سیروز کبد تا 84 درصد کاهش پیدا می کند و احتمال سرطان کبد را نیز تا 40 درصد کاهش می دهد.
کاهش وزن
مصرف کافئین در دراز مدت، منجر به افزایش متابولیسم بدن می شود و از افزایش وزن جلوگیری می کند و در برخی موارد نیز باعث کاهش وزن می شود.
ایجاد سرطان در زنان
مصرف زیاد قهوه، احتمال ابتلا به نوع خوش خیم سرطان سینه را در بانوان، افزایش می دهد.
دیابت نوع 2
در دیابت نوع 2، سطح قند خون بدن به علت مقاومت به انسولین کاهش پیدا می کند. از فواید نوشیدن قهوه، تاثیر بر این بیماری می باشد.
پارکینسون و آلزایمر
بیماری آلزایمر از شایعترین بیماری ها در افراد مسن می باشد که مخرب سیستم عصبی است و باعث زوال عقل می شود.
قهوه با کمک به عملکرد حافظه، احتمال مبتلا شدن به آلزایمر را می تواند کاهش دهد.
بیماری پارکینسون نیز بعد از آلزایمر از بیماری های شایع می باشد که علت اصلی آن، از بین رفتن نورون‌های عصبی است که تولید کننده دوپامین هستند. نوشیدن قهوه احتمال ابتلا به این بیماری را نیز در افراد کاهش می دهد.
هرچه افراد منظم تر قهوه مصرف کنند، میزان خطرات ناشی از این بیماری ها کم تر خواهد شد.
کافئین بعنوان مسکن
کافئین باعث بازگشت عروق گشاد شده، به حالت اولیه می شود، به دلیل این ویژگی در تهیه بسیاری از مسکن ها از کافئین استفاده می شود.
طبق مطالعات صورت گرفته، اثر نوشیدن قهوه در مردان و زنان متفاوت می باشد.
علاوه بر مضراتی که مصرف فراوان این نوشیدنی می تواند به همراه داشته باشد، فوایدی نیز دارد که ممکن است اغلب افراد از آن مطلع نباشند. از جمله اینکه مصرف قهوه می تواند به بالا بردن ایمنی بدن در برابر بیماری هایی نظیر پارکینسون، سرطان کبد، دیابت نوع 2، آلزایمر و… کمک می کند، قهوه به دلیل داشتن مقدار بالای آنتی اکسیدان، می تواند فوایدی را برای سلامتی افراد به ارمغان داشته‌باشد.
نوشیدن قهوه در زنان بار دار، افراد مضطرب و فشارخون بالا و نوجوانان کمتر از ۱۶ سال ،یا بی‌خواب توصیه نمی شود.