اسپرسوساز یکی از دستگاه‌های بسیار مهم است که در اکثر کافی شاپ‌ها وجود دارد. با استفاده از این دستگاه میتوان انواع نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو را در ظرف چند دقیقه آماده کرد. دستگاه اسپرسوساز دارای چند بخش مهم است که بویلر یکی از آنها می‌باشد. این بخش دارای وظایفی است که قرار است در ادامه مطلب به شرح آن بپردازیم.
علاوه بر این در این مطلب، انواع بویلر اسپرسوساز را معرفی می‌کنیم تا به شناخت بیشتری از آنها برسید.
بویلر دستگاه اسپرسوساز چیست
اگر با بویلر اسپرسوساز آشنایی ندارید، باید بگوییم که بویلر یک مخزن در بسته است که درون اسپرسوساز قرار دارد. این بخش وظیفه نگهداری و گرم کردن آب ورودی مخزن اصلی دستگاه را بر عهده دارد. برای همین است که به بویلر، گرم کن نیز گفته می‌شود. در حقیقت زمانی که آب به مخزن اصلی بیرونی ریخته می‌شود، به بخش بویلر رفته و در آنجا افزایش دما پیدا می‌کند. آب درون بویلر به درجه مناسبی برای تهیه اسپرسو می‌رسد و آماده استفاده می‌شود. همانطور که مشخص است بویلر اسپرسوساز نقش مهمی در دستگاه دارد و باید از عملکرد صحیحی برخوردار باشد.
وظیفه بویلر اسپرسوساز
همانطور که متوجه شدید، بویلر اسپرسوساز (Espresso Machine Boiler) یکی از قطعات مهم در دستگاه‌های اسپرسوساز است که گرم شدن آب برای تهیه انواع نوشیدنی اسپرسو توسط آن صورت می‌گیرد. بویلرها معمولا از جنس فلزی هستند و دارای یک المنت جهت گرم کردن آب می‌باشند. المنت هم جزو قطعات مهم در ماشین اسپرسو است و باید همواره از عملکرد صحیحی برخوردار باشد. در صورتی که المنت اسپرسوساز سالم بوده و بویلر هم از عملکرد و کارایی خوبی برخوردار باشد، میتوان از دستگاه برای درست کردن نوشیدنی‌های مختلف نظیر لاته، کاپوچینو و موکا استفاده کرد.
بویلر اسپرسوساز معمولا با استفاده از یک المنت برقی، آب را به دمای مناسبی برای استخراج قهوه یا تهیه نوشیدنی‌های دیگر گرم می‌کند. در واقع برای رسیدن به یک نوشیدنی با کیفیت، باید آب موجود در دستگاه به دمای مناسب خود رسیده و در بویلر دمایش به حد مناسب افزایش پیدا کند. برای همین است که نقش بویلر در دستگاه اسپرسوساز بسیار مهم است.
بویلر Heat Exchanger چیست؟
یکی از انواع بویلر در دستگاه اسپرسوساز، هیت ایکس چنجر نام دارد. heat exchanger در واقع همان مبدل حرارتی بویلر است که اجازه می‌دهد تا انرژی از یک مایع یا گاز به مایع دیگر بدون نیاز به تماس دو سیال منتقل شود. این یک روش گرمایش بسیار موثرتر از ترکیب آب سرد و گرم با هم است. هیت ایکس چنجر از محبوبترین و معروفترین بویلرها در جهان به حساب می‌آید و در اسپرسوسازهای صنعتی یا خانگی یافت می‌شود. البته در ایران این قطعه بیشتر در دستگاه‌های رده بالا یافت می‌شود که قیمت زیادی هم دارد. خوب است اشاره شود که در بویلرهای heat exchanger، پایداری دما نسبت به ترموبلاک و سینگل بویلر بیشتر است. این یک مزیت برای کاربران دارد و آن این است که میتوان هم از عصاره گیری قهوه استفاده کرده و هم از نازل بخار برای فوم دادن به شیر استفاده کرد.
انواع بویلر اسپرسوساز
دستگاه‌های اسپرسوساز را بر اساس تعداد بویلر، میتوان به چند دسته تقسیم کرد. در اینجا به بررسی هر کدام از این دستگاه‌ها و انواع بویلر اسپرسوساز می‌پردازیم.
-
اسپرسوساز تک بویلر
همانطور که مشخص است اسپرسوساز تک بویلر به دستگاهی گفته می‌شود که تنها از یک بویلر یا گرم کن برخوردار است. این دستگاه‌ها که به اسپرسوسازهای اولیه شباهت زیادی دارند، تمام توان خود را تنها از یک دیگ بخار دریافت می‌کنند. حجم دیگ بخار در اسپرسوسازهای سینگل بویلر متغیر بوده و بسته به نوع برند و تعداد گروپ‌های دستگاه دارد. معمولا دستگاه‌های اسپرسوساز تک گروپ از دیگ بخار به حجم 1 تا 6 لیتر، دستگاه‌های دو گروپ بین 10 تا 13 لیتر و دستگاه‌های سه گروپ تا 20 لیتر برخوردار هستند. به دلیل وجود یک بویلر در این اسپرسوسازها، قیمت آنها نسبت به دستگاه‌های مولتی بویلر پایین‌تر است. دستگاه‌های سینگل بویلر برای مصارف خانگی و همچنین کافه‌ها و رستوران‌های کوچک کاربرد دارند. بنابراین اگر قصد دارید در خانه یک نوشیدنی سریع برای خود آماده کنید، بهتر است به سراغ دستگاه اسپرسوساز تک بویلر بروید.
-
اسپرسوساز دو بویلر
دستگاه اسپرسوساز دو بویلر، دارای دو عدد بویلر جداگانه درون خود بوده و به دابل بویلر معروف است. خصوصیت این نوع دستگاه اسپرسوساز این است که میتوان بر روی دمای آب درون دستگاه کنترل بهتری داشت. برای پی بردن به این موضوع باید بدانید که آبی که برای تهیه اسپرسو لازم است، باید دمای کمتری از دمای آب ورودی به نازل بخار داشته باشد. زمانی که دستگاه از دو بویلر برخوردار باشد، می‌تواند آب را به طور جداگانه به دمای مورد نیاز خود برساند. برای همین است که در دستگاه اسپرسوساز دو بویلر، میتوان بر روی دمای آب کنترل بهتری داشت. در حقیقت در دستگاه‌های دابل بویلر، آب در دمای مناسب خود گرم شده و آماده استفاده می‌شود. همین ویژگی سبب شده تا از سوختن پودر قهوه جلوگیری شود و قهوه نهایی از طعم و کیفیت خوبی برخوردار شود. در مقابل دمای گرمتر نازل بخار، سبب درست شدن کف شیر با کیفیت بهتری خواهد شد. همانطور که مشخص است دستگاه اسپرسوساز دو بویلر نسبت به دستگاه تک بویلر، مزیت زیادی دارد. با وجود دو بویلر در دستگاه اسپرسوساز، دیگر نیازی به صبر کردن برای گرم شدن دوباره‌ی آب نبوده و در زمان صرفه‌جویی زیادی می‌شود. برای همین است که در بیشتر کافی شاپ‌ها از دستگاه‌های دو بویلر (یا مولتی بویلر) استفاده می‌شود.
-
اسپرسوساز مولتی بویلر
با گسترش صنعت قهوه و پیشرفت در ساخت دستگاه‌های اسپرسوساز، تحول زیادی در این دستگاه‌ها صورت گرفته است. یکی از این تحولات مربوط به تعداد بویلر در دستگاه اسپرسوساز است. علاوه بر دستگاه‌های تک بویلر و دو بویلر، دستگاه‌های اسپرسوساز با تعداد بویلرهای بیشتر نیز در حال تولید هستند. اسپرسوسازهای مولتی بویلر شامل بیش از یک بویلر هستند و کار با آنها بسیار آسان و لذت بخش است. امروزه در بیشتر کافه‌ها و رستوران‌ها، شاهد استفاده از دستگاه‌های اسپرسوساز مولتی بویلر هستیم.
خصوصیت دستگاه‌های دو بویلر یا مولتی بویلر چیست؟
مولتی بویلرها دارای مشخصه‌های زیادی هستند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت استفاده از دستگاه: زمانی که بیش از یک بویلر در دستگاه آماده به کار شود، سرعت به کار افتادن دستگاه بیشتر خواهد شد. همین امر سبب صرفه‌جویی در وقت باریستا و کاهش مدت زمان استفاده از دستگاه خواهد شد.
- کنترل بهتر بر روی دمای آب: همانطور که در بخش قبل اشاره داشتیم، در دستگاه‌های دابل بویلر میتوان بر روی دمای آب کنترل بهتری داشت. در نتیجه در زمان‌های پر کار، میتوان از ثبات و دقت دمای بالای دستگاه بهره‌مند شد.
- افزایش توان کمی و کیفی دستگاه: با وجود چند بویلر در دستگاه اسپرسوساز، میتوان از آن بهترین عصاره‌گیری را داشت. در نتیجه قهوه نهایی تولید شده از کیفیت بالا و طعم خوبی برخوردار خواهد شد.
آشنایی با مبدل حرارتی و ترموبلاک در دستگاه اسپرسوساز
-
مبدل حرارتی
مبدل حرارتی (heat exchanger) قطعه‌ای است که درون بویلر دستگاه اسپرسوساز قرار دارد. وظیفه این قطعه تامین آب گرم برای درست کردن اسپرسو است. به این صورت که آب درون این مبدل حرارتی استوانه‌ای شکل وارد شده و با دمای متعادل از آن خارج می‌شود. بهتر است از یک طرف دیگر به این قضیه نگاه کنیم تا با نقش مبدل گرمایی بویلر بهتر آشنا شوید. برخی از دستگاه‌های اسپرسوساز تک بویلر، دارای مبدل حرارتی (گرمایی) هستند. در این نوع دستگاه‌ها، بویلر وظیفه گرم کردن آب برای نازل بخار را بر عهده دارد. از طرفی زمانی که دمای آب افزایش می‌یابد، دمای آن برای ارسال به هدگروپ و درست کردن اسپرسو زیاد است. برای همین باید در این زمان از دمای آب کمی کاسته شود. در اینجا از مبدل گرمایی استفاده شده تا آب با ورود به آن، به دمای متعادل و کمتری برسد. توجه داشته باشید آب درون مبدل گرمایی، تنها کمی از دمای خود را از دست می‌دهد و باز هم درجه حرارت مناسب برای درست کردن اسپرسو را دارد. پس با استفاده از مبدل حرارتی در دستگاه اسپرسوساز میتوان دمای آب را برای ورود به هدگروپ کمتر کرده و آن را به مقدار متعادلی رساند.
-
ترموبلاک
ترموبلاک یا ترمال بلاک، قطعه‌ای فلزی به شکل چهار گوش است. این قطعه دارای مسیرهای تونلی شکل است که باعث گذر آب از میان آنها می‌شود. ترموبلاک در اسپرسوساز به وسیله یک المنت گرمای لازم را دریافت کرده و به یک درجه مناسب می‌رسد. برای همین زمانی که آب از میان مسیرهای تونلی ترموبلاک عبور می‌کند، گرمای آن را به خود می‌گیرد و دمای بیشتری پیدا می‌کند. در این زمان آب با دمای بالاتر از ترموبلاک عبور کرده و وارد هد گروپ می‌شود. زمانی که قصد درست کردن کف شیر با دستگاه اسپرسوساز داشته باشید، المنت دستگاه بیشتر داغ شده و گرمای بیشتری به ترموبلاک می‌دهد. همین امر سبب شده تا آب عبوری از آن، داغتر شده و حالت بخار شکل پیدا کند. استفاده همزمان از بویلر و ترموبلاک، سبب عملکرد بهتر دستگاه اسپرسوساز خواهد شد. به طوری که برای بخش عصاره‌گیری و تامین آب هدگروپ، از بویلر و برای تامین بخار و کف شیر از ترموبلاک استفاده می‌شود. ترمال بلاک‌ها در اندازه‌ها و جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند. آلیاژ برنج و آلومینیوم از بیشترین آلیاژهایی هستند که از آنها در ساخت ترموبلاک استفاده می‌شود. خوب است بدانید آلیاژ آلومینیوم سبب ایجاد بخار بهتر و آلیاژ برنج باعث تولید اسپرسوی با کیفیت‌تری خواهد شد. پس میتوان گفت جنس ترموبلاک در عملکرد دستگاه اسپرسوساز و کیفیت نوشیدنی نهایی تاثیر زیادی خواهد داشت. تفاوتی که در رابطه با مبدل حرارتی و ترموبلاک وجود دارد این است که مبدل حرارتی بدون بویلر قادر به کار نخواهد بود؛ اما ترموبلاک لزوما نیازی به بویلر ندارد و می‌تواند بدون وجود آن نیز کار خود را انجام دهد.
مزایا و معایب دستگاه اسپرسوساز دارای ترموبلاک
اسپرسوسازی که از تکنولوژی ترموبلاک برخوردار است، دارای مزایایی چون کیفیت ثابت بخار آب، گرم شدن سریع آب و دمای ثابت آب برخوردار است. با این حال این دستگاه‌ها دارای معایبی نیز هستند که از مهمترینشان میتوان به انسداد مسیرهای تونلی ترموبلاک و طول عمر کمترشان اشاره کرد. دستگاه‌های اسپرسوسازی که تنها از ترموبلاک برخوردار هستند، عمر کوتاهتری نسبت به دستگاه‌های بویلردار دارند.
قیمت بویلر اسپرسوساز چقدر است؟
بویلر هم همچون هر قطعه دیگری در ماشین اسپرسو، ممکن است خراب شده و نیاز به تعمیر یا تعویض پیدا کند. در صورتی که بویلر قابلیت تعمیر داشته باشد، میتوان از یک تعمیرکار درخواست کمک کرده تا وضعیت بویلر را مورد بررسی قرار دهد. در اسپرسوسازهای صنعتی، بیشتر این قطعات را در صورت خرابی تعمیر می‌کنند. اما در اسپرسوسازهای خانگی اغلب نیاز به تعویض بویلر است که در آنها بویلر و المنت با هم مورد تعویض قرار می‌گیرند.
بنابراین در وهله اول نیاز است که بویلر دستگاه توسط یک شخص ماهر مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که امکان تعمیر بویلر وجود داشته باشد، میتوان برای این کار اقدام کرد. هزینه تعمیر بویلر اسپرسوساز هم متفاوت است و بستگی به موارد متعددی دارد. حال اگر امکان تعمیر این وسیله وجود نداشته باشد، باید آن را با یک بویلر جدید جایگزین کرد. قیمت بویلر اسپرسوساز هم بستگی به مواردی چون برند سازنده، کیفیت و نوع آن دارد. بنابراین اگر نیاز به تعمیر یا تعویض بویلر اسپرسوساز خود را دارید، بهتر است با یک شرکت معتبر در این زمینه تماس بگیرید. شرکت رپیتون از جمله شرکت‌هایی است که در کنار ارائه دستگاه‌های مختلف و لوازم جانبی اسپرسوساز، به تعمیر قطعات نیز می‌پردازد.
جمع بندی
دستگاه‌های اسپرسوساز دارای مخزنی هستند که وظیفه گرم کردن آب را بر عهده دارد. به این مخزن بویلر یا گرم کن دستگاه اسپرسوساز گفته می‌شود. آب با ورود به بخش بویلر اسپرسوساز، دچار افزایش دما شده و برای عصاره‌گیری و تهیه اسپرسو آماده می‌شود. در حال حاضر در بازار دستگاه‌های اسپرسوساز به صورت تک بویلر و یا چند بویلره به فروش می‌رسند. افرادی که به دنبال یک دستگاه اسپرسوساز با قیمت مناسب هستند، بهتر است به سراغ دستگاه اسپرسوساز تک بویلر بروند. دستگاه‌های اسپرسوساز مولتی بویلر، برای تهیه یک نوشیدنی با کیفیت و دارای کف شیر به کار رفته و بیشتر در کافی شاپ‌ها و اماکن شلوغ به کار برده می‌شود. برای همین افراد می‌توانند با در نظر گرفتن محل مورد استفاده و نیاز خود، دستگاه تک بویلر یا مولتی بویلر را خریداری کنند.