قهوه یکی از نوشیدنی‌های بسیار لذیذ است که هر روزه به تعداد طرفداران آن افزوده می‌شود. این نوشیدنی لذیذ از نظر دم کردن به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی انواع قهوه خواهیم پرداخت. قهوه در اصل نام یک منطقه در جنوب غربی اتیوپی است که گیاه آن برای اولین بار در همانجا یافت شد. تاکنون چندین گونه گیاه قهوه شناسایی شده که مهمترین آن قهوه عربیکا است. گفته شده حدود 70 الی 80 درصد قهوه جهان از این گیاه تولید می‌شود.
قهوه چگونه کشف شد؟
شاید تا به حال برایتان این سوال پیش آمده باشد که قهوه برای اولین بار توسط چه کسی و در چه مکانی کشف شده است؟ در رابطه با این موضوع داستان‌های زیادی مطرح شده است که از میان آنها، همه بر این باورند که کشف دانه‌های قهوه ریشه در فلات اتیوپی دارد. گفته شده قهوه برای اولین بار در قرن یازدهم توسط یک چوپان اتیوپی کشف شده است. این چوپان که در حال چرا دام‌های خود بوده است، با دیدن اینکه گوسفندهایش از برگ یک درخت خاص انرژی زیادی می‌گیرند، کنجکاو شده و به بررسی آن درخت پرداخت. چوپان داستان را برای بزرگ صومعه تعریف کرده و او نیز از دانه‌های آن گیاه یک نوشیدنی درست می‌کند. بزرگ صومعه متوجه می‌شود که نوشیدن آن، باعث انرژی زیاد و شب بیداری می‌شود. از آنجا بود که مصرف قهوه در میان مردم رواج پیدا کرد و آن را به یک نوشیدنی محبوب و انرژی‌زا تبدیل کرد.
در قرن 14 میلادی قهوه وارد شبه جزیره عربستان شد و مردم آن سرزمین به پیروی از مردم اتیوپی، به مصرف آن پرداختند. از آنجایی که مردم عرب نیز به این نوشیدنی علاقه پیدا کردند، درخت قهوه را در منطقه‌ای که جزو کشور یمن کنونی است، کاشته و پرورش دادند. قهوه بعد از عربستان وارد کشور ترکیه شد و بیشتر افراد حاضر در قصر به نوشیدن آن می‌پرداختند. برای همین قهوه را جزو نوشیدنی‌های محبوب افراد ثروتمند ترکیه می‌دانستند.
در قرن 15 و 16 میلادی، قهوه وارد کشورهای دیگری همچون مصر، سوریه و ایران شد. از آنجایی که مردم زیادی به این نوشیدنی علاقه پیدا کرده بودند، در سطح شهر مکان‌هایی به نام قهوه خانه پدید آمد تا مردم در آنجا قهوه خود را سرو کنند. از آن زمان تا به امروز بر تعداد طرفداران قهوه افزوده شده و آن را به یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌های جهان تبدیل کرده است.
انواع قهوه از نظر دم کردن
همانطور که گفتیم قهوه انواع مختلفی دارد و براساس نوع دم کردن، نوع فرآوری و نوع دانه به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه قصد داریم تا به بررسی انواع قهوه از نظر دم کردن بپردازیم:
قهوه ترک
قهوه ترک از معروفترین و شناخته شده‌ترین انواع قهوه است. دانه‌های این قهوه باید بسیار نرم آسیاب شوند و به شکل پودری در بیایند. طرز درست کردن قهوه ترک در کشورهای مختلف با هم متفاوت است. این نوع قهوه بیشتر به وسیله قهوه جوش معمولی و بر روی شعله گاز آماده می‌شود. برای این کار در ابتدا باید مقدار موردنظری از قهوه آسیاب شده را در یک ظرف مخصوص که به نام‌های جازوه یا ایبریک شناخته می‌شود، بریزید. سپس به آن آب اضافه کرده و اجازه دهید تا به جوش بیاید. زمانی که دمای آب به نقطه جوش رسیده و روی سطح قهوه یک کف تشکیل شود، می‌توانید قهوه را از روی حرارت بردارید و برای سرو آماده کنید. این سبک دم کردن قهوه برای اولین بار در کشور یمن و به وسیله پادشاه سلطان سلیمان عثمانی معرفی شد. بعد از آن در کشور ترکیه این سبک دم‌آوری قهوه مورد استقبال زیادی قرار گرفت و نام قهوه ترک بر روی آن ماند.
قهوه فرانسه
قهوه فرانسه یا قهوه فیلتری filter coffee، به صورت زبر آسیاب شده و خلاف قهوه ترک است. برای دم کردن این قهوه باید از دستگاه قهوه ساز یا فرنچ پرس استفاده کرد. روش دم کردن قهوه فرانسه در این دستگاه‌ها به این صورت است که باید قهوه در داخل فیلتر توری یا کاغذی باقی مانده و عصاره آن با آب داغ در مخزن دستگاه جمع شود. این قهوه بسیار رقیق بوده و فاقد کف بر روی سطح قهوه می‌باشد. دم کردن قهوه فرانسه بسیار آسان است و معمولا آن را در لیوان معمولی بزرگ سرو می‌کنند.
قهوه اسپرسو
قهوه espresso نیز یکی از معروفترین نوشیدنی‌های قهوه در جهان به شمار می‌آید. دانه‌های این قهوه نسبت به فرانسه نرم‌تر و نسبت به ترک زبرتر هستند. برای دم کردن قهوه اسپرسو نیاز به دستگاه اسپرسوساز یا موکاپات است و در هر کدام اسپرسو به روش خاصی آماده می‌شود. در اسپرسوسازهای خانگی یا صنعتی، آب با فشار زیادی از بین قهوه آسیاب شده عبور کرده و عصاره قهوه از آن خارج می‌شود. قهوه به دست آمده، فاقد لرد (ته نشین) در کف لیوان بوده و یک کف نازک بر روی سطح آن ایجاد می‌شود.
اسپرسو دوپیو
اسپرسو دوپیو یا اسپرسو دوبل، به معنای دو شات قهوه اسپرسو است. این قهوه باید توسط دستگاه‌های اسپرسوساز خانگی، نیمه صنعتی یا صنعتی درست شود.
اسپرسو لانگو
اسپرسو lungo به ایتالیایی یا لانگ، یک شات اسپرسو است که زمان عصاره گیری آن بیشتر از زمان معمول است. در عصاره گیری معمولی نیاز به مدت زمان 18 تا 22 ثانیه است؛ اما در عصاره گیری لانگ نیاز به زمان طولانی‌تری در حدود 25 تا 40 ثانیه می‌باشد. این اسپرسو با مقدار آب بیشتری عصاره گیری می‌شود.
اسپرسو ریستریتو
ریستریتو در لغت به معنای محدود است و اسپرسو ریستریتو به نوشیدنی گفته می‌شود که نصف یک شات عصاره گیری شده است. در واقع ریستریتو یک ورژن کوچک از اسپرسو بوده که در آن آب کمتری استفاده شده تا نوشیدنی کمتری نیز درست شود.
اسپرسو ماکیاتو
ماکیاتو نیز بر پایه اسپرسو بوده و بیشترین بخش آن قهوه اسپرسو و مقدار کمی از آن شیر و فوم شیر است. فوم شیر (خامه) در این نوع نوشیدنی دلبخواهی بوده و برای افرادی که دوست دارند از طعم پر و قوی نوشیدنی لذت ببرند، به کار برده می‌شود. این نوشیدنی نسبت به اسپرسو سبک‌تر و نسبت به کاپوچینو سنگین‌تر می‌باشد.
اسپرسو کوبانو
کوبانو شامل دو شات قهوه اسپرسو بوده که در مدت زمان کوتاهی عصاره گیری شده است. یعنی مدت زمان عصاره گیری اسپرسو کوبانو حدودا بین 18 تا 22 ثانیه می‌باشد. نتیجه کار یک نوشیدنی قهوه اسپرسو غلیظ و قوی خواهد بود.
اسپرسو کن پانا
اسپرسو CON PANA یک یا دو شات قهوه اسپرسو است که روی آن مقداری خامه زده شده قرار می‌گیرد. در واقع کن پانا همان اسپرسو با خامه بوده که باعث ایجاد طعم لذیذی در نوشیدنی می‌شود.
قهوه‌های دمی
قهوه‌های دمی به صورت قطره‌ای یا فیلتری و با استفاده از قهوه‌سازهای خاصی مانند کمکس، سایفون و V60 دم می‌شوند. در این نوع دم آوری قهوه باید با آسیاب درشت‌تر و تقریبا معادل آسیاب فرانسه انجام شود. قهوه‌هایی که به این صورت دم می‌شوند، کاملا صاف و بدون لرد یا همان ته نشین هستند.
قهوه‌های فوری
قهوه‌های فوری همان کافی میکس‌ها و نسکافه‌هایی هستند که برای بارها از آنها استفاده کرده‌ایم. این قهوه‌ها توسط کارخانه با یک متد خاصی تولید می‌شوند تا افراد بتوانند در هر شرایطی تنها با یک لیوان آب جوش یا شیر اقدام به درست کردن آن کنند. کافی میکس از معروفترین قهوه‌های فوری بوده و ترکیبی از قهوه‌های فراوری شده همراه با افزودنی‌هایی مانند میت و شکر است.
لاته ماکیاتو
لاته ماکیاتو برخلاف اسپرسو ماکیاتو بوده و بیشترین بخش آن را شیر بخار زده تشکیل می‌دهد. برای درست کردن این نوع قهوه باید یک لیوان را از شیر بخار زده پر کرده و یک شات اسپرسو را به آرامی روی آن اضافه کرد. لاته ماکیاتو برای افرادی که دوست دارند نوشیدنی‌شان طعم شیر و فراورده‌های شیری داشته باشد، بسیار مناسب است.
کافه لاته
کافه لاته نیز بر پایه اسپرسو بوده و به صورت لاته آرت یا همان طراحی با شیر سرو می‌شود. این نوشیدنی نیز شامل شیر بخار زده در حجم زیاد و مقدار کمی فوم بر روی آن است. برخلاف لاته ماکیاتو، در این نوشیدنی باید شیر را بر روی قهوه اسپرسو اضافه کرد.
کاپوچینو
کاپوچینو هم یکی دیگر از نوشیدنی‌های معروف قهوه است که بر پایه اسپرسو می‌باشد. در این نوشیدنی از نسبت مساوی فوم شیر و شیر بخار زده شده با قهوه اسپرسو استفاده می‌شود. کاپوچینو در دو نوع خشک یا DRY و تر یا WET درست می‌شود. در نوع خشک شیر بخار زده شده کمتر و فوم آن بیشتر است. نوع تر برعکس بوده و در آن فوم شیر نسبت به فوم بیشتر است.
بلک آی
نوشیدنی بلک آی بر پایه اسپرسو و قهوه دمی است. برای درست کردن این نوع قهوه از دو شات اسپرسو با یک فنجان قهوه دمی استفاده می‌شود.
دد آی
دد آی همانند بلک آی بوده و فرق آن در این است که باید از سه شات قهوه اسپرسو با یک فنجان قهوه دمی استفاده کرد.
کافه موکا
کافه موکا بیشتر در لیوان‌های بلند سرو شده و در آن یک یا دو شات قهوه اسپرسو را با یک اونس سیروپ شکلات ترکیب کرده و روی آن مقداری شیر بخار زده شده پر می‌شود. در نهایت نیز مقداری خامه زده شده و مقداری شکلات روی آن قرار می‌گیرد.
آمریکانو
قهوه آمریکانو به سبک آمریکایی دم می‌شود. برای این کار باید یک شات قهوه اسپرسو را آماده کرده و روی آن 180 میلی‌لیتر آب داغ اضافه کرد.
رد آی
قهوه رد آی با ترکیب یک شات اسپرسو و یک فنجان قهوه دمی درست می‌شود. این نوع قهوه در مدل‌های مختلفی آماده شده که رایج‌ترین آن قهوه بلک آی و قهوه دد آی هستند. کافئین موجود در قهوه رد آی بسیار بالا بوده و برای افرادی که دوست دارند مدت زمان زیادی بیدار بمانند، گزینه مناسبی خواهد بود. مقدار کافئین موجود در یک فنجان قهوه رد آی حدود 159 میلی‌گرم بوده که نسبت به یک فنجان قهوه معمولی که دارای 95 میلی‌گرم کافئین است، حدود 64 میلی‌گرم بیشتر است.
کافه برو
نوشیدنی cafe breve یکی دیگر از لذیذترین نوشیدنی بر پایه اسپرسو است. این نوشیدنی آمریکایی در واقع کاپوچینویی است که با خامه (شیر) هاف اند هاف درست می‌شود. یعنی در درست کردن نوشیدنی کافه برو به جای شیر از شیر بخار دیده هاف اند هاف که شامل نصف شیر و نصف خامه است، استفاده می‌شود. حجم این نوشیدنی متفاوت بوده و بیشتر شامل یک دوز قهوه اسپرسو و یک دوز خامه هاف اند هاف است.
روش‌های دم آوری قهوه
به طور کل برای دم کردن قهوه 4 روش وجود دارد که در اینجا اشاره کوتاهی به هرکدام داریم:
جوشاندن
این روش از روش‌های قدیمی بوده که هنوز در برخی کشورها رواج دارد. برای این کار قهوه را به همراه آب داخل قوری ریخته و اجازه می‌دهند به آرامی بجوشد. قهوه ترک به روش جوشاندن آماده می‌شود.
تحت فشار قرار دادن
این روش برای دم کردن بیشتر قهوه‌ها از جمله اسپرسو به کار می‌رود. برای این کار از دستگاه‌هایی چون موکاپات و یا اسپرسوساز استفاده می‌شود.
نیروی جاذبه
در این روش مقداری پودر قهوه داخل یک صافی ریخته شده و آب جوش به صورت قطره‌ای بر روی آن ریخته می‌شود. در حقیقت آب به کمک نیروی جاذبه از بین پودر قهوه عبور کرده و به داخل ظرف میریزد.
خیس کردن
برای این روش از استوانه‌ای شیشه‌ای استفاده شده که از یک پیستون صاف برخوردار است. قهوه و آب جوش در این استوانه با هم مخلوط شده و در بخش بالای استوانه آماده می‌شود.